სამშენებლო ინდუსტრიის საწარმოებში წარმოქმნილი მტვერი ძალიან მრავალფეროვანია თვისებებით, ქიმიური და დისპერსიული შემადგენლობით. სხვადასხვა ნივთიერების მტვრის ნაწილაკები არათანაბარ გავლენას ახდენს ადამიანის ორგანიზმზე და იყოფა ორ ჯგუფად. პირველ ჯგუფში შედის მთლიანი ორგანიზმისთვის საშიში მომწამვლელი (ტოქსიკური) ნივთიერებების მტვერი, მეორე - სასუნთქი სისტემისთვის საზიანო მტვერი, ანუ უპირატესად ფიბროგენული მოქმედების.
ხის დამუშავებისას გამოიყოფა არა მხოლოდ ხის მტვერი, არამედ იმ ნივთიერებების ტოქსიკური მტვერი, რომლითაც ხე არის გაჟღენთილი. ლაქზე დაფქვისა და გაპრიალების დროს გამოსხივებული მტვერი შესაძლოა შეიცავდეს ტოქსიკური ნივთიერებების ნაწილაკებს - გამაგრებულ პოლიესტერსა და ნიტროცელულოზის ლაქებს. ტოქსიკური ქიმიკატები, როგორიცაა ფორმალდეჰიდი, ასევე შეიცავს ნაწილაკების დაფის დამუშავების მტვერს. ფორმალდეჰიდის უწყვეტმა ინჰალაციამ შეიძლება გამოიწვიოს ქრონიკული მოწამვლა. სხეულის ზედაპირის მტვრით დაბინძურება იწვევს პუსტულურ დაავადებებსა და ეგზემას. თვალებში მოხვედრილი მტვერი იწვევს ლორწოვანი გარსის ანთებით პროცესს - კონიუნქტივიტს.
ადამიანებისთვის ყველაზე დიდ საფრთხეს წარმოადგენს მტვრის ნაწილაკები საშუალო ზომის 5 მიკრონი (მიკრომიკრონი). ისინი ადვილად შეაღწევენ ფილტვებში და მკვიდრდებიან იქ, რაც იწვევს შემაერთებელი ქსოვილის გამრავლებას, რომელსაც არ შეუძლია ჟანგბადის გადატანა ჩასუნთქული ჰაერიდან სისხლის ჰემოგლობინში და გამოყოფს ნახშირორჟანგს. ამ შემთხვევაში განვითარებულ პროფესიულ დაავადებებს პნევმოკონიოზს უწოდებენ.
პნევმოკონიოზის ფორმა დამოკიდებულია შესასუნთქი მტვრის ტიპზე: სილიკოზი - კვარცის შემცველი მტვრის შესუნთქვისას, სილიკოზი - სილიკატური მტვერი, ანთრაკოზი - ქვანახშირის მტვერი და ა.შ.
უდიდეს ფიბროგენურ ეფექტს (ფილტვის ქსოვილის დაზიანება და მისი შემაერთებელი ქსოვილით ჩანაცვლება) გააჩნია თავისუფალი სილიციუმის დიოქსიდის (SiO2) შემცველი მტვრის ნაწილაკებს. განსაკუთრებით საშიშია მუშაკების ჯანმრთელობისთვის სილიციუმის მტვერი, რომელიც წარმოიქმნება მინის წარმოების დროს და შეიცავს 90%-ზე მეტ თავისუფალ სილიციუმის დიოქსიდს.
სამრეწველო მტვრის კონტროლი არის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პროფესიული ჯანმრთელობის გამოწვევა. მტვრის პროფესიული დაავადებების ეფექტური პრევენცია მოიცავს:
ჰიგიენური რეგულაცია - სამუშაო ოთახების ჰაერში დადგენილ მაქსიმალურ დასაშვებ კონცენტრაციასთან შესაბამისობა;
ტექნოლოგიური ღონისძიებები - სამუშაო ადგილებზე მტვრის წარმოქმნის აღმოფხვრა წარმოების ტექნოლოგიის შეცვლით;
სანიტარული ღონისძიებები - ადგილობრივი გამწოვი ვენტილაცია, ტექნიკური პროცესების მექანიზაცია, პნევმატური ტრანსპორტი, დასველება, ნედლეულისა და მასალების გამოყენება არამტვრის ფორმებში (ბრიკეტები, გრანულები);
პირადი დამცავი აღჭურვილობის (PPE) გამოყენება - მტვრის ნიღბები, სათვალეები, სპეციალური მტვრის საწინააღმდეგო ტანსაცმელი;
სამკურნალო-პროფილაქტიკური ღონისძიებები - სამსახურში მიღებისას მუშაკთა წინასწარი და პერიოდული სამედიცინო გამოკვლევების ჩატარება.